TV: monumenten voor ongedoopte, overleden kindjes in Hillegom, De Zilk en Lisse

Hillegom/De Zilk/Lisse – ‘Ze lag daar in de schaduw onder de rommel, maar nu ligt ons zusje Marja in het licht. En dat is geweldig.’ Piet van Leeuwen voelt genoegdoening nu er een monument is voor zijn overleden doodgeboren zusje. De Parochie Heilige Willibrordus heeft deze week monumenten voor ongedoopte overleden kinderen geplaatst op hun begraafplaatsen in Hillegom, De Zilk en Lisse.

In december 1969 werd het zusje van Piet na negen maanden zwangerschap dood geboren. Omdat ze niet gedoopt is, mocht ze niet bij de andere kinderen worden begraven.

‘Het kindje was overleden in het ziekenhuis en daarna is mijn vader hier met de koster naartoe gekomen’, zegt Piet. Hij kijkt naar de plek waar zijn zusje ligt, in de schaduw van een gebouwtje op de Engelbewaardersbegraafplaats in Lisse. Er is niets wat er nog aan herinnert. ‘Er lag wat rommel, dat hebben ze eerst opgeruimd. Ze hebben een kuiltje gegraven, het kindje erin gelegd, kuiltje weer dicht. Waarschijnlijk is er later weer rommel overheen gekomen, want het kindje ja… dat bestond niet voor God.’

Tiny Lieverse uit Hillegom maakte vijftig jaar geleden hetzelfde mee, maar dan als moeder. Aan het eind van de zwangerschap voelde ze geen leven meer in haar buik. ‘We hebben de arts gewaarschuwd en Pascal is levenloos geboren. Dat was een hele verdrietige, moeilijke periode.’

Haar man kreeg het kindje in een vuilniszak mee. Het werd het begraven en daarna werd er met geen woord meer over gerept. ‘Er werd toentertijd eigenlijk weinig aandacht aanbesteed door artsen, de kerk, familieleden, enzovoorts. Dat was gebruikelijk in die tijd, maar het was een heel eenzaam gevoel. Het werd als het ware doodgezwegen.’

Ook bij Piet thuis was dat het geval. ‘We hebben het er nooit meer over gehad, want we wilden niet meer roeren in het verleden en moeder weer verdriet doen en pa weer boos maken. Veertig jaar is er niet meer over gepraat en toen begon moeder er op een gegeven moment. Ze had op tv gezien dat er bij een andere kerk een monumentje was geplaatst, toen heeft ze mijn broer gevraagd er ook achteraan te gaan en zo is het balletje gaan rollen.’

Om het zwijgen te doorbreken, plaatste de Parochie Heilige Willibrordus deze week monumenten op hun begraafplaatsen. ‘Hier is het’, zegt diaken Iwan Osseweijer van de parochie. Hij kijkt naar de zwarte steen waarop de tekst ‘Met liefde gedragen, veilig in Jezus’ armen’ staat gedrukt. ‘Het is een monument waar denk ik veel mensen lang op hebben gewacht. Het laat zien dat kinderen hoe jong ook, gedoopt of niet gedoopt, bij Jezus thuis mogen zijn.’

Het betekent veel voor de familieleden. ‘Het helpt bij de verwerking dat het nu door de kerk geaccepteerd is, het kindje heeft bij mij geleefd. Het is heel helend’, zegt Tiny. Ook Piet is er blij mee. Hij kijkt naar het monumentje dat in het zonlicht ligt. ‘Er staat op: met liefde gedragen, veilig in Jezus’ armen. Zo hoort het ook.’

Zaterdag, tijdens Allerzielen, worden de monumenten gezegend.

Historie
Het idee dat je gedoopt moet zijn als je in de hemel terecht wil komen, is in de twaalfde, dertiende eeuw ontstaan, legt diaken Iwan Osseweijer uit. ‘Als je niet gedoopt zou zijn zou je in de hel terecht kunnen komen. Maar wat nou als je als kind daar geen keuze in hebt kunnen maken omdat je nauwelijks of niet geleefd hebt? Dan is God niet zo onbarmhartig om je zomaar naar de hel te sturen. Dus bedacht de kerk in die dagen een plek: het voorgeborchte. Dat was een plek waar degenen die niet gedoopt waren toch goed eeuwig konden leven’, zegt Osseweijer. ‘Het tragische is dat dit de eeuwen daarna het kerkelijk denken heeft bepaald, terwijl het nooit een officieel leerpunt is geweest van de kerk.’

Rond de jaren zestig kwam hier verandering in. ‘Mensen beseften dat het niet goed was om kinderen op niet gewijde grond, achter de heg, te begraven.’ Ruim tien jaar geleden veranderde het standpunt van de katholieke kerk: ook ongedoopte kinderen kunnen in de hemel komen.