Sassenheim – Blikseminslagen, branden, herbouw en zelfs een onthoofding; alles kwam de molen in Sassenheim te boven. In zijn bijna 180-jarige bestaan waren er heel wat stormen te doorstaan. Maar gaan lekkages dit keer de genadeslag geven?
Gemankeerd staat de molen verscholen en onopvallend ingeklemd in een doodgewone woonwijk in Sassenheim. ‘De Molen van Speelman’ zoals-ie in de volksmond wordt genoemd.
Alhoewel sommigen het misschien niet eens een molen zullen noemen. ‘De Speelman’ bestaat namelijk alleen nog uit een romp.
De vroegere eigenaar, molenaar Speelman, liet de molen al in 1882 nietsontziend ‘onthoofden’. De kap met wieken verkocht hij voor 1200 gulden en zo verhuisde de kap van de molen naar het plaatsje De Cocksdorp op Texel en werd daar onderdeel van molen De Hoop.
Speelman zelf maakte de overstap naar de bloembollenbranche. De molen op Texel brandde in 1920 af. Toch bleef de romp in Sassenheim wel overeind, al raakte die in verval en in de vergetelheid toen er huizen en bedrijven omheen werden gebouwd.
De wegkwijnende voormalige korenmolen werd ruim dertig jaar geleden uit z’n slaap wakker gekust toen betrokken inwoners een stichting oprichtten om de romp van de slopershamer te redden.
Voor een symbolisch bedrag van één gulden werd het onderstuk van de gemeente gekocht. Afgesproken werd wel dat ze ‘De Speelman’ zouden restaureren, herbouwen en exploiteren.
De molenromp werd vervolgens helemaal opgeknapt en in de onderbouw ontstond bedrijvigheid doordat culturele instellingen, verenigingen en bedrijven er onderdak vonden. Ook werd het een trouwlocatie.
Van de kroon op het werk kwam het niet. Een nieuwe kap met wieken is nooit op de romp gekomen na stevige weerstand van een groep omwonenden die dat een te hoog gevaarte vond voor de woonwijk. De bewoners gingen met succes in verzet.
De gemeente, provincie en landelijke overheid begonnen inmiddels ook de cultuurhistorische waarde van de molen in te zien. Bij de meeste stellingsmolens in Zuid-Holland is de romp rond, de molen van Speelman is achtzijdig.
Ook is het bijzonder dat de molenaar en zijn gezin in de molen hebben gewoond. Daarom viel dit ‘lelijke eendje’ opeens de titel van rijksmonument ten deel.
Terug naar de problemen van nu. Secretaris Fons van der Elst wijst naar de buitenstenen van de molenromp. “Daar, daar en daar”, zegt hij.
De secretaris doelt op de voegen tussen de stenen die op sommige plekken helemaal zijn verdwenen. “Dit is alleen nog maar wat je op ooghoogte ziet”, zegt Van der Elst sip.
Binnen in de molen wordt duidelijk wat het gevolg is van de ontbrekende voegen in de buitenmuur. De molen blijkt zo lek als een mandje.
Op de binnenmuren zijn grote vochtplekken te zien en het pleisterwerk laat los. Van der Elst klopt op een muur om te laten horen hoe hol dat klinkt. “Je hoort gewoon dat er al delen loszitten”, zegt hij.
Van der Elst: “Doordat de buitenmuur lek is, kan het vocht helemaal naar binnen trekken. De muur is negentig centimeter dik, dus dit is niet iets van vandaag of gisteren. Er zitten zelfs roestplekken op de muur omdat ijzeren strips in de muur zijn gaan roesten door het vocht.”
Een expert heeft berekend dat het waterdicht krijgen van de molen bijna 37.000 euro exclusief btw gaat kosten.
“Zoveel geld hebben we niet”, zegt penningmeester Monique van der Willik. “We komen door onze inkomsten uit verhuur van de molen een heel eind, maar we missen nog zo’n 7000 tot 8000 euro.”
Om dit laatste deel van het bedrag toch bij elkaar te krijgen zijn bedrijven, fondsen en de gemeente aangeschreven voor donaties. De penningmeester houdt goede hoop, want ze moet er niet aan denken wat er gebeurt als er niet voldoende geld binnenkomt.
“Als we het geld niet bij elkaar krijgen worden de lekkageproblemen van kwaad tot erger en dan zou de molen misschien verloren gaan. Dat wil je niet laten gebeuren met een rijksmonument dat in het verleden zo prachtig is opgeknapt”, aldus Van der Willik.
