Stukje Koude Oorlog op Noordwijkse bodem dreigt te verdwijnen

Noordwijk – Het was in het verleden misschien wel de meest geheime plek van de Duin- en Bollenstreek. Het mysterieuze bunker van het DPO-gebouw aan de Hoogwakersbosstraat in Noordwijk. Tijdens de Koude Oorlog met Rusland was hier een belangrijk zenuwcentrum van het ministerie van Defensie gevestigd. Maar de sloopkogel dreigt voor dit bijzondere stukje historie.

Vanaf de straatkant ziet het gebouw er alles behalve bijzonder uit. Een bedrijfspand die z’n beste tijd wel een beetje gehad heeft. Wat niet veel mensen weten is dat onder het pand een bunker ligt uit de Koude Oorlog. Het pand met de bunker was destijds het hoofdkantoor van de Defensie Pijpleidingen Organisatie (DPO).

Het gebouw is tegenwoordig eigendom van de gemeente Noordwijk. Er zitten nu onder meer een voedselbank, een school en een yogastudio. Het Genootschap Oud Noordwijk gebruikt de bunker uit de jaren 60 onder het gebouw als depot. Ze hebben er Noordwijkse objecten en kunstvoorwerpen uit vroegere tijden opgeslagen.

Tim Verplancke van het Genootschap Oud Noordwijk geeft ons een rondleiding door de oude bunker. Om het depot onder het gebouw in te komen moeten we eerste door een aantal dikke stalen deuren. Verplancke: ‘Deze bunker is ABC gebouwd zoals ze dat noemen. Het kan een atoom-, biologische en chemische aanval weerstaan.’

Het was dan ook niet zomaar een bunker. Het was het zenuwcentrum waar tijdens een eventuele oorlog met de Russen het transport van vliegtuigbrandstof zou worden gecoördineerd via een eigen pijpleidingensysteem van Defensie.

In 1957 waren NAVO-landen gestart met de bouw van het Central Europe Pipeline System (CEPS), bedoeld voor vervoer van kerosine naar militaire en civiele vliegvelden en depots.

Tim Verplancke: ‘Het idee was dat bij een oorlog vanaf de Duitse laagvlakte de Russen zouden binnenvallen vanuit Oost-Duitsland. Dan wil je zo snel mogelijk brandstof op verschillende plekken hebben en kunnen opslaan. In de Tweede Wereldoorlog was gebleken dat het brandstof lastig aan te voeren was en daarom is na de oorlog het pijpleidingsysteem aangelegd.’

Op een oude kaart die nog in de bunker te vinden is laat Verplancke zien hoe de pijpleidingen in Zuid-Nederland liepen. Aan het einde van de Koude Oorlog bestond het totale netwerk uit 6600 km leidingen in Nederland, België, Luxemburg, Duitsland en Frankrijk. Het netwerk bestaat nog steeds. In Nederland ligt nog zo’n 550 kilometer aan pijpleidingen in de grond.

Tim Verplancke leidt ons naar de machinekamer van de bunker. In deze ruimte staat onder meer een dieselaggregaat en een gigantisch filter. ‘Op het moment dat er oorlog mocht uitbreken zou de bunker hermetisch afgesloten worden. Dankzij deze machinekamer kon het defensiepersoneel in de bunker bij een chemische aanval zelf schone lucht en water maken’, legt Verplancke uit.

Dat ze bij DPO overal op voorbereid waren, blijkt ook wel uit een douche bij de ingang van de bunker. Als je radioactief besmet raakte moest je eerst onder de douche voordat je de bunker in mocht. En achter in de bunker is een mysterieus deurtje. Tim Verplancke gaat ons voor, doet het deurtje open en kruipt erdoor naar binnen. Het blijkt een geheime nooduitgang te zijn.

Verplancke: ‘Hierdoor kon het personeel vluchten als de hoofdingang van de bunker versperd was.’ Aan de andere kant van het deurtje is een ruimte van gewapend beton. Hier kun je goed zien hoe stevig de bunker in elkaar zit. Via een trapje in deze ruimte kun je naar boven toe om zo de bunker uit te vluchten.’

De rondleiding door dit stukje Koude Oorlog-historie is interessant maar er zit voor Verplancke ook een serieuze boodschap aan vast. Want de bunker dreigt namelijk te verdwijnen. Er zijn plannen om op de plek van het DPO-gebouw sociale huurwoningen te bouwen en de vrees bestaat dat de bunker dan ook gesloopt gaat worden of volgegooid wordt met cement.

Tim Verplancke: ‘Wij als Genootschap zouden het zonde vinden als door de bouwplannen de bunker zou verdwijnen. We willen het depot graag blijven gebruiken en vragen de gemeente dan ook om de bunker mee te nemen in het plan voor de herontwikkeling. Behalve dat we hier ons depot hebben is de bunker gewoon cultureel erfgoed. Er is al weinig uit deze periode over, alleen daarom al zou de bunker behouden moeten blijven.’

De gemeente Noordwijk laat in een reactie weten dat het gaat onderzoeken of en hoe het bunkercomplex onder het DPO-gebouw behouden kan blijven. Hoe dan ook, het Genootschap Oud Noordwijk kan de ruimte in de toekomst niet meer kunnen gebruiken als depot. De tijdelijke huur- en gebruiksovereenkomsten met alle gebruikers van het gebouw worden beëindigd en niet verlengd.